Geschiedenis van Park Hitland

Duizenden jaren geleden was Nederland een gebied dat grotendeels uit water bestond. Na enkele ijstijden en een klimaatverandering stabiliseerde het zeepeil zich in de loop der jaren. Gevolg hiervan was dat een steeds groter deel van Nederland 'droger' werd. Er kwam vaste begroeiing en door de jaren heen begon er een vruchtbare laag grond te ontstaan. Zo'n 8000 jaar geleden begon zich in West-Nederland veen te vormen. Hitland werd destijds doorsneden door de Rijn. Tijdens de veenvorming zag het Hitlandse landschap eruit als een groot moeras met natte bossen, meren, rietmoerassen en rivieren. Toen de bodems al een tijdje uit veen bestonden, nam de spiegel van de Hollandsche IJssel (het overblijfsel van de toenmalige Rijn) steeds meer toe. Aangezien er nog weinig mensen in het Hitlandgebied leefden, was er geen stevige dijk waardoor de IJssel regelmatig overstroomde. Gevolg van deze overstromingen was dat er laagjes rivierklei op de veenbodem werden afgezet. Tegenwoordig is die laag klei 20 tot 80 centimeter dik. Ook de twee Wielen (kleine plassen water, ontstaan door overstromingen en vervolgens blijvend aanwezig) zijn getuigen van vroegere overstromingen. Naarmate de jaren voorbij gingen, leerde de mens steeds meer hoe ze materiaal uit de natuur kon benutten. In grote delen van Nederland begon men enkele eeuwen geleden veen af te graven om er turf van te maken. Deze turf werd gebruikt als brandstof. Toen men er achter kwam dat ook in het Hitlandgebied veen in de grond zat, begon men aanvankelijk ook hier met afgraven. Al snel kwam men er achter dat de kwaliteit van het veen in Hitland, namelijk bos- en rietveen, te laag was om grootschalig te gaan afgraven. Van de schaarse plekken in Hitland, waar wel veen is afgegraven, zijn de drie veenputten stille getuigen.

19e eeuw

In de 19e eeuw kwam er een steenfabriek aan de rand van Hitland-Noord pal onder aan de IJsseldijk. Tegenwoordig zijn alleen de resten hiervan nog zichtbaar. Uit de steenovens van de vroegere fabriek kwamen de beroemde IJsselsteentjes; platte, gele steentjes, die via de rivier verhandeld werden. Toen men er achter kwam dat Hitland geen goede veenkolonie zou vormen, werd er begonnen met akkerbouw. Ook voor deze vorm van landbouw bleek de ondergrond ongeschikt, met name omdat zij te vochtig was. Om de grond van Hitland voor menselijke activiteiten aantrekkelijker te gaan maken, werd overgegaan tot ontwatering van het gebied. Dit gebeurde aanvankelijk vanaf de 's-Gravenweg en vanaf de -toen nog natuurlijke- dijk aan de Hollandsche IJssel. Tijdens de ontwatering steeg de waterstand van de IJssel. Tegelijkertijd daalde de bodem van het Hitlandgebied door inklinking van het veen. Gevolg van de gestegen waterstand was dat de natuurlijke lozing van water in de IJssel erg riskant werd. Even werd het zelfs zo link, dat er kleikaden moesten worden aangelegd, als tijdelijke noodoplossing. Later werden er degelijke dijken aangelegd, die vandaag de dag nog steeds stand houden. In Hitland-Noord bevindt zich op de dijk een monument ter nagedachtenis aan een gebeurtenis in 1953. De ontwatering gebeurde destijds met molens. Toen de grond uiteindelijk droog genoeg was, bleek dat deze eigenlijk nog steeds ongeschikt voor akkerbouw. Het veen was namelijk te veel ingeklonken. Sindsdien is de nadruk op veeteelt komen te liggen, een vorm van landbouw die vandaag de dag nog steeds een grote oppervlakte van het gebied inneemt. De weilanden werden in eerste instantie onder de boeren verdeeld via slagenverkaveling (veel, lange en smalle weilanden). Maar door de inefficiëntie hiervan is men later overgegaan op ruilverkaveling (het ruilen van land voor efficiëntere bewerking). In de jaren na de opkomst van de veeteelt zijn ook de molens vervangen door elektrische gemalen. De laatste decennia heeft de mens, mede door het drukkere leven, steeds meer behoefte gekregen aan ontspanning. Een vorm van ontspanning is recreatie. Een deel van het gebied is daarom omgevormd tot natuur- en recreatieterrein. Het huidige Hitland is het resultaat van samenwerking tussen, natuur, recreatie, veeteelt, cultuurhistorie en natuurlijk de omwonenden.

20e eeuw

In de 20e eeuw kregen de plannen steeds meer vorm om een recreatiegebied te vormen tussen Capelle aan den IJssel en Nieuwerkerk aan den IJssel. Het landinrichtingsplan Hitland is
opgesteld naar aanleiding van twee aanvragen tot ruilverkaveling. De herinrichting van Hitland is het eerste project in Nederland, dat onder de Landinrichtingswet (1985) is uitgevoerd. Dankzij een geslaagd herinrichtingsplan dat in de jaren 1981-1998 gestalte heeft gekregen, heeft Hitland een voorbeeldfunctie gekregen voor plannenmakers, inrichters, beheerders en gebruikersgroepen van andere multifunctionele gebieden. Voor omwonenden is een toegankelijk gebied ontstaan met veel recreatiegebieden. Cultuurhistorische elementen bleven bewaard en werden geaccentueerd. Voor de natuur ontstonden nieuwe kansen. Hier doorheen zijn recreatiemogelijkheden voor de omwonenden verweven. Meer informatie over de landinrichting vind je hier.

Historische Vereniging

Ben je benieuwd naar meer (achtergrond)informatie over Hitland? Neem eens contact op met de Historische Vereniging in Nieuwerkerk aan den IJssel.

W: Website Historische Vereniging
T: 0180-314870 of 0180-312228